درد فک و درمان ارتودنسی

مفصل فکی- گیجگاهی چیست؟

گرچه گاهی اوقات افراد به “TMJ” به عنوان تشخیص یک بیماری اشاره می کنند، اما TMJ در واقع تنها به نام پزشکی مفصل فک اشاره دارد. TMJ مخفف temporomandibular joint یا همان مفصل فکی- گیجگاهی است که استخوان فک پایین (مندیبل) را به استخوان طرفین سر (استخوان گیجگاهی) متصل می کند. اگر دهان خود را باز کنید، دو سر گرد در هر دو طرف فک پایین، که کُندیل condyle نامیده می شوند، در امتداد حفره مفصل می لغزند. بین کندیل و استخوان گیجگاهی، یک دیسک نرم قرار دارد، که به عنوان یک پوشش بین استخوان ها عمل می کند. این تکه، شوک های ناشی از حرکات فک را جذب می کند و حرکات آنها را نرم نگه می دارد.

شاید مفصل فکی- گیجگاهی پیچیده ترین مفصل بدن باشد. بر خلاف مفاصلی که وزن تحمل می کنند، مانند مفاصل لگن و زانو، این مفصل از قطعات کوچکتر و حساس تری تشکیل شده است. این مفصل مانند آرنج تنها یک مسیر را خم نمی کند بلکه باز و بسته می شود و از یک طرف به طرف دیگر می چرخد. علاوه بر این، یکی از پر استفاده ترین مفاصل بدن است. شاید متوجه آن نشوید (تا اینکه درد مفصل داشته باشید)، اما شما عمل جویدن و حرف زدن را بارها و بارها انجام می دهید.

با این حال، به مرور زمان، “مفصل فکی- گیجگاهی” به خاطر هر مسئله درد فکی- خفیف تا شدید- نحوه استفاده افراد از “OCD” برای توصیف هر چیزی، از توجه به جزئیات گرفته تا اختلال وسواس واقعی، کوتاه تر شده است. آنچه افراد تحت عنوان مفصل فکی- گیجگاهی به آن اشاره می کنند صدها چیز متفاوت را در بر می گیرد.

درد فک و درمان ارتودنسی

علائم اختلالات فکی گیجگاهی

اصلی ترین علامت و نشانه اختلالات فکی- گیجگاهی پخش شدن درد در صورت، فک، گردن، گوش ها، یا سر است. شاید علت بنیادی بسیاری از انواع مختلفی از سر دردها عدم تعادل ماهیچه های فک است. دیگر علائم عبارتند از خشکی ماهیچه ها، قفل شدن فک، یا ناتوانی در کامل باز و بسته کردن فک، یا صدای کلیک فک.

اختلال فکی- گیجگاهی چگونه تشخیص داده می شود؟

برای اکثر بیماران، این مشکل عموماً بدون تشخیص باقی می ماند. اکثر افرادی که به ارتودنتیست ها ارجاع داده می شوند اغلب یا به پزشک عمومی مراجعه کرده اند، یا متخصصانی مانند متخصص گوش و حلق و بینی. اما TMJ واقعاً به چه معناست؟ این یک اصطلاح کاملاً جامع است.

به همین دلیل، تشخیص اختلالات فکی- گیجگاهی با رد کردن دیگر علائم و نشانه ها امکانپذیر است به این معنا که دندانپزشک یا ارتودنتیست باید معاینه کامل انجام دهد، و تمام علائم و نشانه ها را بررسی و دیگر مشکلات را رد کند. در این مرحله پزشک دستور انجام اسکن ها و آزمایشات مختلف دیگر، مانند معاینه دستی ماهیچه ها را برای بررسی و تشخیص نوع مشکل فکی- گیجگاهی می دهد.

آیا هیچ درمان خاصی برای بیمارانی که از اختلال فکی- گیجگاهی رنج می برند وجود دارد؟

تا حدودی. خبر خوب اینکه، برای اکثر بیماران، علائم خفیف هستند و با درمان های نسبتاً ملایم (مانند ارتودنسی) می توانند اصلاح شوند. اما، برای برخی افراد دیگر مشکل می تواند بسیار شدید باشد.

این چیز دیگری است که موجب رنجش متخصصانی می شود که اختلالات فکی- گیجگاهی را مطالعه و درمان می کنند: چرا بسیاری از افرادی علائم خفیفی از اختلالات فکی- گیجگاهی دارند، در حالی که برخی دیگر ممکن است درد مزمن و حتی گاهی اوقات درد تضعیف کننده ای را تجربه کنند که درمان های پیچیده ای نیاز دارند؟

درد فک و درمان ارتودنسی

علل بروز اختلالات فکی- گیجگاهی

علت اکثر اختلالات فکی- گیجگاهی ناشناخته است. این اختلال در بسیاری افراد به یک حادثه یا تصادف مربوط می شود- شاید یک زمین خوردن یا تصادف اتومبیل که در آن به فک ضربه وارد شده یا آسیب دیده است. در این موارد، درمان و بهبود صدمه، اختلال فکی- گیجگاهی را درمان خواهد کرد.

برای افراد دیگر، مخصوصاً افرادی که علائم آنها درد و گرفتگی عضلات است، به نظر می رسد صاف کردن دندان ها و بایت بتواند نقش ایفا کند. “در اکثر موارد، این یک مشکل ماهیچه ای است- ماهیچه ها سعی می کنند مفصل شما را محافظت کنند. این باعث فعالیت بیش از حد ماهیچه ها می شود، بنابراین، دچار خستگی مفرط و مزمن ماهیچه ها می شوید. به همین دلیل است که ارتودنتیست ها همواره روی تناسب دندان ها با یکدیگر تا حد ممکن تمرکز دارند. این باعث می شود ماهیچه ها بیشتر در حالت استراحت قرار بگیرند. در صورتی که دندان ها به درستی روی یکدیگر قرار بگیرند، ماهیچه ها راحت تر هستند، سپس احتمال کاهش مشکلات فک افزایش پیدا خواهد کرد.

علت عمده دیگر، ساییدن و فشردن دندان ها روی یکدیگر یا همان دندان قروچه است. افرادی که این عادت را، مخصوصاً شبها دارند، ناخواسته فشار زیادی به مفاصل فکی- گیجگاهی خود وارد می کنند.

در نهایت، شواهد کافی نیز وجود دارند مبنی بر اینکه این اختلال می تواند منشاء هورمونی داشته باشد. اختلالات مفاصل فکی- گیجگاهی در زنان دو برابر بیشتر از مردان شایع هستند. در واقع 80 درصد افرادی که در پی درمان اختلالات فکی- گیجگاهی هستند، زن هستند.

تفاوت بین TMJ و TMD در چیست؟

TMD مخفف temporomandibular joint disorder و به معنای اختلال مفصل فکی- گیجگاهی است. علاوه بر این، گاهی اوقات نیز نقص در عملکرد مفصل فکی- گیجگاهی یا تنها اختلال مفصل فکی- گیجگاهی نامیده می شود. این مخفف ها اصطلاحات پزشکی صحیح تری هستند که برای توصیف یک دسته مشکلات استفاده می شوند که موجب بروز علائم مشکلات فک می شوند. اختلالات مفصل فکی- گیجگاهی به سه دسته تقسیم می شوند:

مشخصه اصلی نخستین دسته درد عضلات صورت، سر و گردن است که فک را کنترل می کند. دسته دوم شامل مشکلاتی می شود که در عملکرد مفصل واقعی بوجود می آیند، که می تواند خارج شدن فک از محل خود باشد، جابجا شدن دیسک، یا آسیب به کندیل. در نهایت، مشخصه اصلی دسته سوم آرتروز است، به این معنا که نوعی بیماری تخریب کننده یا التهابی مفصل وجود دارد که فک را تحت تأثیر قرار می دهد.

این امکان وجود دارد که بیش از یکی از این شرایط به صورت همزمان وجود داشته باشد. علاوه بر این، از برخی از افرادی که اختلال مفصل فکی- گیجگاهی دارند شنیده می شود که با دیگر مشکلات مربوط به سلامت مواجه هستند، از جمله سندرم خستگی مزمن Chronic fatigue syndrome، فیبرومیالژیا fibromyalgia، یا نوعی آرتروز (مانند آرتروز روماتوئید)، که ممکن است مفاصل را نیز تحت تأثیر قرار دهد یا خیر. همه این مشکلات علائم مشترکی دارند، اما دانشمندان هنوز هم مجبورند ارتباط دقیق بین آنها را مشخص نمایند.

درد فک و درمان ارتودنسی

آیا صاف کردن دندان ها می تواند یکی از درمان های درد مفاصل فکی- گیجگاهی باشد؟

برای برخی افراد، آری. در برخی بیماران مشاهده شده است که حل کردن برخی مشکلات فک با بریس ها یا الاینرهای شفاف توانسته است از فشار روی فک آنها بکاهد و درد آنها را تسکن دهد. اما درمان اختلالات فکی- گیجگاهی یا هر درد مفاصل فکی- گیجگاهی، به وضعیت فرد بستگی دارد.

خبر خوب اینکه، تحقیقات زیادی نشان داده اند که مشخص نموده اند به طور کلی، درمان ارتودنسی موجب بالا رفتن خطر اختلالات فکی- گیجگاهی یا درد مفاصل فکی- گیجگاهی نمی شود. اما، متأسفانه، قبل از آنکه بتوان با اطمینان گفت که آیا صاف کردن دندان ها می تواند این درد را تسکین دهد یا خیر، تحقیقات بیشتری لازم است.

چه درمان های دیگری برای TMD وجود دارد؟

درمان های TMD به اندازه تشخیص آن متفاوت هستند. آنچه برای شما مناسب است برای دیگری مناسب نیست، بنابراین واقعاً اهمیت دارد که به متخصص مراجعه کنید تا بتواند شما را معاینه و علت درد شما را ریشه یابی کند. رایج ترین درمان ها برای اختلالات فکی- گیجگاهی درمان هایی هستند که به سادگی علائم آن را تسکین می دهند، مانند داروهای شل کننده عضلات یا حتی بوتاکس. علاوه بر این، ارتودنتیست یا دندانپزشک شما توصیه خواهد کرد غذاهای نرم بخورید، استرس خود را کنترل کنید، و روی شل کردن فک خود، خواه با کشیدن مفاصل فکی- گیجگاهی خود، یا با دیگر تکنیک های سبک زندگی، تمرکز کنید.

اخیراً، درمان جسمی (physical therapy) به شهرت زیادی رسیده است. برخی از این درمانگرها با مدیریت نقص عملکرد ماهیچه ای همراه با علائم آنها، به بیماران مبتلا به اختلالات مفصل فکی- گیجگاهی کمک می کنند. بنابراین روز به روز بیشتر شاهد افرادی هستیم که بیشتر از درمان های مرسوم، یا درمان جسمی بهبود می یابند. در واقع اکثر متخصصان توصیه می کنند بهتر است درمان با درمان های محافظه کارانه تر آغاز شود، و درمان های گسترده تنها در صورت نیاز انجام شوند.

درمان های دیگر نیاز به اسپلینت یا محافظ دندان دارند تا مانع ساییده شدن دندان ها روی یکدیگر شوند، به فک استراحت دهند، و نیز اینکه بایت را به وضعیت بهتری هدایت کنند تا موجب شل شدن عضلات آن شود. نمونه پیش ساخته محافظ دندان ها از داروخانه ها قابل خریداری است، اما محافظ دندانی که به صورت سفارشی توسط ارتودنتیست و با استفاده از فناوری اسکن ساخته می شود بهتر عمل می کند.

علاوه بر این، دندانپزشک یا ارتودنتیست ممکن است برخی کارهای دندانپزشکی مانند روکش های پرسلاین را توصیه کند که در بایت تغییر ایجاد می کنند، یا بریس ها و دیگر درمان های ارتودنتیک. دست آخر اینکه، در صورت تخریب شدید مفصل یا دیگر مشکلات خاص، ممکن است جراحی ضرورت پیدا کند.

حین مشاوره با ارتودنتیست دنبال چه چیزی باید باشید؟

متأسفانه، علیرغم این واقعیت که بسیاری از دندانپزشک ها و دیگر پزشک ها خود را به عنوان متخصص مفاصل فکی- گیجگاهی معرفی می کنند، چنین چیزی واقعیت ندارد و آنها تنها پزشکانی هستند که به بررسی مفاصل فکی- گیجگاهی علاقه دارند. البته این به معنای بد بودن آنها نیست یا اینکه الزاماً نمی توانند کمکی بکنند، اما لازم است بدانید که “متخصص مفصل فکی- گیجگاهی” همان تعاریف و مهارت هایی که مثلاً پریودنتیست دارد را ندارد. می توانید از متخصص خود بپرسید آیا در زمینه اختلالات مفاصل فکی- گیجگاهی آموزش دیده است یا خیر.

در انتها، بهترین توصیه برای ارزیابی پزشک خیلی ساده است: کسی را پیدا کنید که علائم شما را جدی بگیرد و نه تنها به درمان دردهای شما، بلکه به یافتن ریشه آنها علاقه مند باشد. بسیاری از پزشک ها، از آنجا که با مشکل آشنایی ندارند، تنها باعث می شوند فرد احساس کند دیوانه شده است و این درد تنها در ذهن آنها وجود دارد. این اتفاقی است که هر روز رخ می دهد.