عوارض ارتودنسي

بسيارى از افراد هنگامى كه صحبت از ارتودنسي مى شود براى انجام ندادن آن بحث عوارض ارتودنسي را پيش مى كشند. با محبوب شدن درمانهاى زيبايى دندانپزشكى، تبليغات منفى روى ارتودنسي نيز زياد شده است و براى كشاندن تمايل افراد به سمت درمانهاى زيبايى دندانپزشكى (از قبيل لمينيت و ونيركامپوزيت)  به نظر مى رسد در ميزان سختى ها و مشكلات ارتودنسي نيز اغراق مى شود. در مقاله پيش رو تصميم گرفتيم سختى ها و عوارض ارتودنسي را بصورت منصفانه نقد كنيم تا براى بيمارانى كه تصميم به اين درمان گرفته اند،كمك كننده باشد. قبل از هر چيزى بايستى عنوان شود كه براى انجام درمان ارتودنسي حتما بايستى به متخصص ارتودنسي مراجعه كرد و در صورتى كه براى ارتودنسي به متخصص ارتودنسي مراجعه نشده باشد،كيفيت درمان ارتودنسي قابل بحث نيست و مسلما نمى توان معايب ارتودنسي انجام شده توسط دندانپزشك غير متخصص را به پاى عوارض ارتودنسي نوشت

عوارض و مشکلات ارتودنسي دندان

لق شدن دندان در ارتودنسي

معمولا اولين مسئله اى كه بيماران را نگران مى كند لق شدن دندان در ارتودنسي است. اين موضوع معمولا از همان جلسات ابتدايى ارتودنسي رخ مى دهد و براى همين موجب نگرانى بيماران مى شود. در توضيح لق شدن دندان در ارتودنسي بايستى عنوان شود كه الياف دور دندانها،در اثر نيروهاى ارتودنسي گشاد مى شوند و همين موضوع موجب لق شدن دندانها مى شود. اين مسئله پروسه اى طبيعى در حركت دندانها مى باشد و شدت آن از فردى به فرد ديگر متفاوت است. براى اينكه دندان حركت كند بايستى لقى رخ دهد و اين موضوع جزو معايب ارتودنسي نيست.

عوارض و مشکلات ارتودنسي دندان

عوارض كشيدن دندان در ارتودنسي

يكى از بحث برانگيز ترين مسائل در ارتودنسي،كشيدن دندان مى باشد. اصولا كشيدن دندان در ارتودنسي بايستى پس از بررسي هاى كامل و توسط متخصص ارتودنسي صورت پذيرد. در صورتى كه متخصص ارتودنسي تصميم به كشيدن دندانها بگيرد،بابستى تصميم وى را بپذيريد چرا كه اگر طرح درمان كشيدن دندان را نپذيريد قطعا روى نتايج شما تاثيرات منفى زيادى خواهد گذاشت. اگر قرار باشد درمان ارتودنسي بصورت كشيدنى انجام شود ولى دندانها كشيده نشوند،بعدها برگشت درمان ارتودنسي رخ خواهد داد و نتيجه درمان زير سوال خواهد رفت. جاى كشيدن دندانها نيز با حركت ساير دندانها پرخواهد شد و عارضه اى رخ نخواهد داد. مسئله اى به عنوان عوارض كشيدن دندان در ارتودنسي از نظر علمى پذيرفته شده نيست.

عوارض و مشکلات ارتودنسي دندان

پوسيدگى دندان در ارتودنسي

از جمله مواردى كه به عنوان عوارض ارتودنسي مطرح مى شود پوسيدگى دندانها مى باشد. بسيار مى شنويم كه فلانى ارتودنسي كرده و دندانهايش پوسيده است. اما آيا ارتودنسي موجب پوسيدگى دندانها مى باشد؟در پاسخ بايستى عنوان كرد چسب هاى ارتودنسي كه توسط آنها براكت هاى ارتودنسي چسبانده مى شوند معمولا مقدارى فلورايد دارند كه اجازه نمى دهد زير براكت ها پوسيده شود؛ازينرو پوسيده شدن زير براكت ها منتفى است؛ اما اگر قرار باشد ريزه هاى غذايى دور براكت ها جمع شوند و دور براكت ها تميز نشوند به مرور زمان احتمال پوسيدگى دندانها وجود دارد. به بيان ساده اگر فردى بهداشت دندانى خود را رعايت نكند،با داشتن ارتودنسي دندان احتمال بيشترى وجود دارد كه دندانها پوسيده شوند. البته ثابت شده است كه اگر فردى كه ارتودنسي دارد بهداشت خود را رعايت كند دندانها دچار پوسيدگى نخواهند شد به اين معنا كه ارتودنسي لزوما موجب پوسيدگى دندان نمى شود مگر اينكه فرد خود بهداشت دندان هايش را رعايت نكند و اين بى ملاحظگى را به مدت طولانى ادامه دهد. مطالعات مختلف نشان داده اند كه ميزان پوسيدگى دندانها در ارتودنسي بسيار اندك و حدود ٣-٥درصد مى باشد. اگر به صورت مرتب مسواك ميزنيد و بهداشت دندانهاى خود را رعايت مى كنيد نگران پوسيدگى دندانهاى خود در طول درمان ارتودنسي نباشيد.

عوارض و مشکلات ارتودنسي دندان

تحليل ريشه دندان در ارتودنسي

در طول درمان ارتودنسي،طول ريشه هاى دندان ها پس از مسيرى كه در استخوان مى پيمايند به طور طبيعى كوتاه مى شود. حتى تا يك چهارم طول دندان ممكن است در طول درمان ارتودنسي كوتاه شود و اين ميزان كوتاه شدگى طبيعى است. مشكل وقتى بروز مى كند كه ميزان اين كوتاه شدگى ريشه دندان از نصف آن فراتر رود كه در اينحالت براى سلامتى دندان نگران كننده است. البته ميزان اين كوتاه شدگى هاى غيرعادى خيلى كم مى باشد و ميزان آن يك در هزار مى باشد. سابقا عنوان مى شد كه علت اين كوتاه شدگى هاى شديد، ارتودنسي دندان مى باشد اما امروزه مشخص شده كه ميزان نيروهايى كه در ارتودنسي به دندانها وارد مى شود بسيار كم مى باشد و بعيد است كه موجب از دست رفتن دندانها شود مگر اينكه خود فرد نيز استعداد ژنتيكى داشته باشد. اگر نزد دكتر ارتودنسي متخصص،مبادرت به درمان ارتودنسي نماييد اين موضوع دردسر ساز نخواهد شد و حتى در صورت بروز اين مشكل،متخصص ارتودنسي قادر به كنترل وضعيت موجود خواهد بود.  متخصص ارتودنسي نيروهاى كنترل شده اى را به دندانها وارد مى كند و بصورت دوره اى دندان ها را مونيتور مى كند تا تحليل ريشه دندان را در همان مراحل اول شناسايى نمايد و براى آن برنامه ريزى كند.

عوارض و مشکلات ارتودنسي دندان

التهاب لثه در ارتودنسي

لثه ها نيز همانند دندانها در طول ارتودنسي نيازمند مراقبت مى باشند. همانطور كه دندانها بايستى توسط مسواك هاى معمولى و مسواك هاى بين دندانى تميز شوند،وضعيت سلامت لثه ها نيز بايستى توسط دهانشويه هاى ارتودنسي تحت كنترل باشد. يكى از مهمترين مشخصه هايى كه نشان مى دهد لثه ها ملتهب مى باشند،خونريزى لثه ها در هنگام مسواك زدن مى باشد. كنترل التهاب لثه در مراحل اول بسيار آسان مى باشد و با رعايت بهداشت دقيق به راحتى اداره مى شود اما اگر فكرى براى آن نشود،احتمال نيازمندى به جراحى لثه در مراحل شديدتر وجود دارد. التهاب ارتودنسي معمولا يك هفته تا ده روز پس از باز كردن وسايل ارتودنسي برطرف مى شود.

عوارض و مشکلات ارتودنسي دندان

تحليل لثه دندان در ارتودنسي

هنگامى كه دندانها با نيروهاى ارتودنسي حركت مى كنند،لثه آنها نيز به همراه حركت دندانها جابجا مى شود. البته مواردى وجود دارد كه لثه دندانها از حركت خود دندان اصطلاحا جا مى ماند كه به آن تحليل لثه مى گويند. اين موارد در حالى رخ مى دهد كه فرد بيمارى زمينه اى (مثلا ديابت) داشته باشد و اين بيمارى نيز تحت كنترل  نباشد. براى همين متخصص ارتودنسي قبل از شروع ارتودنسي بيمارى هاى موجود را چك مى كند و در صورت بروز مشكل ،قبل از شروع ارتودنسي آنرا بطور كامل بررسى مى كند.

البته تحليل لثه مى تواند در اثر اعمال نيروهاى كنترل نشده ارتودنسي نيز رخ دهد كه البته در درمان توسط متخصص ارتودنسي اين موضوع بعيد است رخ دهد. بطور كلى تحليل لثه مشكل خيلى شايعى در ارتودنسي نيست.

عوارض و مشکلات ارتودنسي دندان

برگشت درمان ارتودنسي

بيشترين مشكلى كه در بين بيماران ارتودنسي شنيده مى شود برگشت  ارتودنسي و حركات دندان پس از ارتودنسي است. علت برگشت درمان ارتودنسي مسئله اى پيچيده و چندعلتى مى باشد و نمى توان يك علت خاص را دليل آن دانست.

پس از درمان ارتودنسي،استخوانى كه دندان از خلال آن حركت كرده است بايستى مجددا به سفتى اوليه برسد و اين مسئله به يك زمان يكى دو ساله نياز دارد. در اين زمان بايستى دندانها در موقعيت جديد خود نگه داشته شوند تا اصطلاحا تثبيت شوند. تثبيت دندانها در موقعيت جديد خود توسط نگهدارنده هاى ارتودنسي (ريتينر) صورت مى گيرد كه پس از درآوردن وسايل ارتودنسي،توسط متخصص ارتودنسي به بيمار تحويل مى شود. عدم استفاده مرتب از اين پلاك هاى بعد از ارتودنسي و بى توجهى به نگهدارى مناسب نگهدارنده هاى ثابت ارتودنسي (فيكس ريتينر) عمده ترين عوامل برگشت ارتودنسي است. بيماران پس از درآوردن ارتودنسي بايستى اين پلاك هاى متحرك را دو سال استفاده نمايند. شش ماه اول بصورت شبانه روزى،شش ماه دوم شبانه،شش ماه سوم شبهاى زوج و شش ماه چهارم يك شب در هفته. با اين الگوى استفاده،بتدريج عادت دندانها به نگهدارنده ارتودنسي كاهش مى يابد و حداقل احتمال برگشت ارتودنسي وجود دارد.

عمده ترين دندانهايى كه بعد از ارتودنسي حركت مى كنند دندانهاى قدامى فك پايين مى باشند. براى كنترل حركات اين دندانها معمولا پشت آنها نگهدارنده ثابت (فيكس ريتينر) گذاشته مى شود. يكى از رايج ترين سوالاتى كه بيماران مى پرسند اين است كه چه زمانى بايستى نگهدارنده ثابت خارج شود؟بايستى در پاسخ عنوان كنيم كه ريتينرهاى ثابت بايستى حداقل پنج سال پشت دندانها بمانند. اين نگهدارنده ها نيز نيازمند مراقبت مى باشند و در صورت كنده شدن بايستى حتما با متخصص ارتودنسي خود تماس بگيريد.

عوارض و مشکلات ارتودنسي دندان

ارتودنسي و لاغرى صورت

بعضى از بيماران ارتودنسي لاغرى صورت را به عنوان يكى از مشكلات بعد ارتودنسي عنوان مى كنند ولى واقعيت چيز ديگرى است. در جلسات اول كه فرد بريس ارتودنسي نصب كرده است،دچار مشكلاتى در جويدن غذاها مى شود و ازينرو ماه هاى اول ارتودنسي مترادف است با كاهش نسبى در وزن و سختى در خوردن غذاها.  در جلسات بعدى كه فرد به وجود وسايل ارتودنسي عادت مى كند،طرز خوردن غذاها در حضور اين بريس هاى ارتودنسي را مى آموزد و اين كاهش اوليه در ميزان خوردن غذاها را جبران مى كند. در نهايت مى توان عنوان كرد تاثير ارتودنسي روى لاغرى صورت موقت است و در گذشت زمان جبران خواهد شد.

عوارض ارتودنسي

به طور كلى شيوع عوارض ارتودنسي آن قدر بالا نيست كه موجب دلسردى مراجعه كنندگان از انجام آن شود. مشكلاتى كه در مباحث فوق اشاره شد همگى در صورت عدم رعايت مناسب و بى توجهى رخ مى دهند و مشكلات شايعى در ارتودنسي نيستند. مهمترين گام در پيشگيرى از وقوع اين مشكلات انتخاب دكتر ارتودنسي متخصص مى باشد. يك متخصص ارتودنسي حتى در صورت بروز مشكل نيز با توجه به دانش و تجربه اى كه دارد،قادر به كنترل عوارض ارتودنسي مى باشد.