اختلالات مفصل فکی گیجگاهی و درمان ارتودنسی

اختلال مفصل فکی گیجگاهی TMD چیست؟

TMJ اسم مخففی است که برای مفصل فکی گیجگاهی Temporomandibular Joint انتخاب شده است. این مفصل پیوند بین فک U شکل پایین (مندیبل) با جمجمه است. این مفصل فوق العاده پیچیده است زیرا اجازه می دهد فک بچرخد و حرکاتی مانند باز و بسته کردن دهان و لغزیدن به طرفین و نیز جلو و عقب را ممکن سازد. علاوه بر پیچیدگی این مفصل، این مفصل پیوسته در طول روز برای حرف زدن جویدن، و در برخی بیماران برای دندان قروچه مورد استفاده قرار می گیرد.

بسیاری از افراد راجع به مشکل مفصل فکی گیجگاهی چیزهایی شنیده اند- که توصیف آن تحت عنوان اختلال مفصل فکی گیجگاهی TMD (Temporomandibular Disorder) صحیح تر است. مشکل اختلالات مفصل فکی گیجگاهی اختلالات عضلات فک، مفاصل فکی گیجگاهی، و اعصابی هستند که با درد مزمن صورت ارتباط دارند. هر گونه مشکلی که مانع کار کردن سیستم پیچیده عضلات، استخوان ها، و مفاصل با یکدیگر و به صورت هماهنگ شود ممکن است منجر به بروز اختلالات فکی گیجگاهی شود.

مفاصل فکی گیجگاهی دو مفصلی هستند که فک پایین شما را به جمجمه متصل می کنند. بویژه، آنها مفاصلی هستند که در جلوی هر گوش می لغزند و می چرخند. آنها فک پایین (مندیبل) و استخوان گیجگاهی (طرفین و پایه جمجمه) را شامل می شوند. مفاصل فکی گیجگاهی از جمله پیچیده ترین مفاصل بدن هستند. این مفاصل، در کنار چند عضله دیگر، اجازه می دهند مندیبل به بالا و پایین، طرفین، و جلو و عقب حرکت کند. وقتی مندیبل و مفاصل به درستی صاف باشند اعمال نرم عضلات می تواند اتفاق بیفتد. این اعمال عبارتند از جویدن، حرف زدن، خمیازه کشیدن، و قورت دادن. اما گاهی اوقات، این ساختارها (عضلات، دیسک، استخوان فک، استخوان گیجگاهی) صاف نیستند. آنها به خوبی با یکدیگر کار نمی کنند. سپس ممکن است مشکلات متعددی بروز پیدا کنند.

• درد میوفاسیالMyofascial. این شایع ترین شکل اختلال فکی گیجگاهی است. این اختلال منجر به بروز ناراحتی یا درد در بافت های همبندی می شود که روی عضلات (fascia) و عضلاتی را پوشش می دهند که عملکرد فک، گردن، و شانه را کنترل می کنند.
• اختلال درونی مفصل. به این معناست که مفصل جابجا شده است یا دیسک از جای خود خارج شده است. دیسک غضروف ضربه گیری است که بین سر استخوان فک و جمجمه قرار گرفته است. یا ممکن است به معنای یک آسیب یا ضربه به کندیل باشد. این بخش سری گرد استخوان فک است که به استخوان گیجگاهی جمجمه متصل شده است.
• بیماری مخرب مفصل. این بیماری شامل ورم استخوان ها و مفاصل یا آرتریت روماتوئید در مفصل فک است.

ممکن است شما یکی یا چند تا از این مشکلات را به طور همزمان داشته باشید.

علل بروز اختلالات مفصل فکی گیجگاهی کدامند؟

علت بروز اختلالات مفصل فکی گیجگاهی را نمی توان به یک دلیل خاص محدود کرد. بنابراین به عنوان یک مشکل چند عاملی تلقی می شود، زیرا عوامل رفتاری، احساسی، بایت، و دیگر عوامل فیزیکی متعددی می توانند با این اختلال ارتباط داشته باشند.

در برخی موارد، دلیل اصلی و واقعی این اختلال ممکن است واضح یا شفاف نباشد. گاهی اوقات، دلیل اصلی کشش زیاد روی مفاصل فک و گروه عضلاتی است که جویدن، قورت دادن، و گفتار را کنترل می کنند. این کشش ممکن است در نتیجه براکسیسم بوجود بیاید. براکسیسم به فشردن و ساییدن دندان ها از روی عادت و به صورت غیر عادی روی یکدیگر گفته می شود. اما آسیب به فک، سر، یا گردن می تواند منجر به بروز اختلالات مفصل فکی گیجگاهی شود. آرتروز و جابجا شدن دیسک های مفاصل فک ها نیز می توانند منجر به بروز درد مفصل فکی گیجگاهی شوند. در موارد دیگر، شرایط دیگری که منجر به بروز درد می شوند، از جمله فیبرومیالژیا fibromyalgia  یا سندروم روده تحریک پذیر  irritable bowel syndrome ممکن است با درد مفصل فکی گیجگاهی همپوشانی پیدا کنند یا موجب وخیم تر شدن آن شود. مطالعه اخیرا انجمن ملی تحقیقات دندانپزشکی و کرانیوفاشیال موفق به شناسایی عوامل بالینی، روانی، حسی، ژنتیکی و سیستم عصبی شده است که ممکن است فرد را بیشتر در معرض خطر پیشرفت اختلال فکی گیجگاهی مزمن قرار دهند.

نقشی که بایت در این اختلال ایفا می کند هنوز مورد بحث است. اما هنوز لازم است روی ان تأکید شود زیرا برخی از بیماران انتخاب می کنند از بریس ها برای کمک به برطرف شدن مشکلات فکی گیجگاهی خود استفاده کنند. تغییراتی که با بریس ها در صاف کردن دندان ها و بایت ایجاد می شود ممکن است در حقیقت کمکی به درمان اختلالات مفصل فکی گیجگاهی نکنند.

اختلالات مفصل فکی گیجگاهی و درمان ارتودنسی

علائم و نشانه های اختلالات مفصل فکی گیجگاهی کدامند؟

در زیر به برخی از شایع ترین علائم و نشانه های اختلالات مفصل فکی اشاره خواهیم کرد:

• ناراحتی یا سوزش فک (اغلب در هنگام صبح یا اواخی عصرب شایع تر است)
• سر درد
• دردی که به پشت چشم ها، داخل صورت، شانه، گردن، یا پشت پخش می شود
• درد گوش یا صدای زنگ داخل گوش ها (که در نتیجه عفونت کانال داخلی گوش بوجود نیامده است)
• صدای کلیک یا خارج شدن فک
• قفل شدگی فک
• محدود شدن حرکات دهان
• ساییدن و فشردن دندان ها روی یکدیگر
• سر گیجه
• حساسیت دندان بدون وجود هیچ گونه بیماری دهان
• بی حسی یا احساس گزگز در انگشتان
• تغییر در نحوه قرار گیری دندان های فک های بالا و پایین روی یکدیگر

علائم و نشانه های اختلال مفصل فکی گیجگاهی ممخکن است مانند علائم دیگر شرایط یا مشکلات سلامتی به نظر برسند. برای تضخیص صحیح لازم است به پزشک یا دندانپزشک مراجعه نمایید.

آیا اختلالات مفاصل فکی گیجگاهی به استفاده از بریس ها مربوط است؟

ارتباط بین مشکلات مفاصل فکی گیجگاهی و استفاده از بریس ها همواره موضوع بحث برانگیری بوده است. شواهد قابل توجهی در این زمینه وجود دارد، زیرا این برای دندانپزشکان، ارتودنتیست ها و برای عموم اهمیت حیاتی دارد که از هر گونه ارتباطی بین بریس ها و مشکلات مفاصل فکی گیجگاهی آگاه باشند.

نقش بریس ها در بروز اختلالات مفصل فکی گیجگاهی به صورت گسترده ای مورد مطالعه و بررسی قرار گرفته است. شواهد بی شمار و قانع کننده ای وجود دارند مبنی بر اینکه به طور کلی بریس ها بعداً منجر به افزایش خطر گسترش اختلالات مفصل فکی گیجگاهی نمی شوند. مطالعه ای که در اینجا به آن اشاره شد مروری مقایسه ای از چندین مطالعه ای بود که قبلاً انجام شدخ بودند. نتایج تقریباً 1300 بیمار از گوشه و کنار دنیا ارائه شدند، که با طرح های مختلفی درمان شده بودند (کشیدن دندان، درمان های بدون کشیدن دندان، ابزارهای مختلف).

پیچیدگی مفصل فکی گیجگاهی و موقعیت هایی که در خصوص علل احتمالی بروز مشکلات مفصل فکی گیجگاهی وجود دارند ممکن است به طور کامل واضح و شفاف نباشند. با این حال، مطالعات متعددی وجود دارند که این حقیقت را تأیید می کنند که عوامل متعددی منجر به بروز مشکلات فکی گیجگاهی می شوند، و تغییراتی که در طول استفاده از بریس ها اتفاق می افتند تدریجی هستند که به طور کلی اجازه می دهند مفاصل فکی گیجگاهی بدون هیچ مشکلی تطبیق پیدا کنند.

تجربیات دندانپزشکان و ارتودنتیست های متعدد نشان می دهند که اگر اختلالات مفاصل فکی گیجگاهی رخ دهند به نظر می رسد که در بیماران خانم در سنین میانه های نوجوانی بیشتر رخ دهد، که حدوداً همان زمانی است که بریس ها برداشته می شوند. علاوه بر این متوجه شده اند که وقتی بیمار فکر می کند درد مفصل دارد، بیشتر پیش آمده است که این درد به عضلات آنها بر می گردد. به این موضوع به این صورت نگاه کنید که، اگر شما در حین دویدن عضلات پشت ران پای خود را بکشید و به دویدن ادامه دهید، هرگز بهبود پیدا نخواهد کرد و همچنان درد خواهد داشت. اگر به یکی از عضلاتی که برای جویدن استفاده می شوند آسیب برسانید، با جویدن با آن، شما هنوز هم در حال ادامه دادن “دویدن” هستید. در اکثر موارد می توانید از داروهای ضد التهاب مانند موترین برای آرام کردن آن استفاده کنید و کاملاً واضح است که باید از جویدن های مکرر مانند آدامس اجتناب نمایید. اصلاح اختلال مفصل فکی گیجگاهی واقعی موقعیت پیچیده ای است، اما خوشبختانه اکثر بیماران مشکلات عضلانی دارند که به راحتی قابل درمان است. علاوه بر این، باید بدانید که هیچ تخصص ویژه شناخته شده ای برای مفصل فکی گیجگاهی یا اختلالات مفصل فکی گیجگاهی وجود ندارد، اما می توانید به دندانپزشک یا ارتودنتیست هایی مراجعه کنید که در تبلیغات خود به این مهارت اشاره می کنند. تنها دریافت محافظ دندان شبانه ممکن است پاسخ لازم نباشد همانطور که مقصر دانستن بریس ها ممکن است پاسخ نباشد. اگر هر پرسشی دارید با ارتودنتیست خود تماس بگیرید.

آیا درمان ارتودنسی می تواند به بهبود اختلالات مفصل فکی گیجگاهی کمک کند؟

از آنجا که اختلالات مفصل فکی گیجگاهی در نتیجه مشکلاتی بوجود می آیند که برای بایت وجود دارند، بریس ها می توانند برای صاف کردن دندان ها و کاهش علائم کمک کنند. بسیاری از افراد وقتی برای صاف کردن دندان های خود، نه تنها در دندان های مجاور بلکه دندان های فک مقابل در فک دیگر، درمان ارتودنسی انجام می دهند یا به طور کامل بهبود پیدا می کنند یا علائم TMD آنها کاهش پیدا می کند. به محضی که دندان ها به درستی صاف می شوند و به درستی تغییر وضعیت می دهند، مفصل فکی گیجگاهی به جای درست خود باز می گردد. این باعث می شود بروز علائم و نشانه ها کاهش پیدا کنند یا متوقف شوند، در حالی که از ساییدگی غیر عادی دندان ها پیشگیری می کند، که اغلب وقتی آنها صاف نیستند اتفاق می افتد.

اختلال مفصل فکی گیجگاهی چگونه تشخیص داده می شود؟

روش های مختلفی برای تشخیص اختلالات مفصل فکی گیجگاهی استفاده می شوند. این روش ها عبارتند از:

• سوابق پزشکی. دندانپزشک یا پزشک شما راجع به داشتن سوابق درد صورت یا فک در گذشته هنگام جویدن، گاز زدن، یا باز کردن دهان سوأل خواهد پرسید. از شما سوأل خواهد شد که آیا صدای کلیک یا هر صدای دیگری هنگام باز و بسته کردن دهان داشته اید.
• معاینات فیزیکی. پزشک شما بررسی خواهد کرد که آیا شما هنگام حرکت فک خود درد فک یا صورت دارید، یا آیا می توانید دهان خود را کامل باز کنید. علاوه بر این، وی صداهای مفاصل فکی گیجگاهی را هنگام باز یا بسته کردن دهان چک خواهد کرد.
• تست های تصویری. تصاویر رادیو گرافی با اشعه ایکس، سی تی اسکن ها، و ام آر آی ممکن است برای تأیید تشخیص مورد استفاده قرار بگیرند.

اختلالات مفصل فکی گیجگاهی و درمان ارتودنسی

اختلالات مفصل فکی گیجگاهی چگونه درمان می شوند؟

درمان به علائمی که بیمار دارد، سن، و سلامت عمومی بیمار بستگی خواهد داشت. علاوه بر این، به مقدار وخامت شرایط بستگی خواهد داشت. دندانپزشک یا ارتودنتیست ممکن است برای بیمار طرح درمانی پیشنهاد دهند یا بیمار را به پزشک یا دندانپزشکی ارجاع دهند که در زمینه درمان اختلالات مفصل فکی گیجگاهی آموزش های اضافی دیده باشند. درمان های این مشکل عبارتند از:

• استراحت دادن به مفصل فکی گیجگاهی
• استفاده از داروهای مسکن
• روش های آرام سازی و مدیریت استرس
• تغییرات رفتاری (به منظور کاهش یا توقف دندان قروچه)
• فیزیو تراپی
• استفاده از ابزارهای ارتودپدی یا محافظ دندان (به منظور کاهش ساییدن دندان ها روی یکدیگر)
• آموزش ژست یا نحوه قرار دهی دندان ها روی یکدیگر
• تغییر در رژیم غذایی (برای استراحت دادن به عضلات فک)
• کیشه های یخ یا آب گرم
• جراحی

علائم و نشانه های اختلالات فکی گیجگاهی می توانند در زمان هایی که فرد استرس و اضطراب دارد مجدداً باز گردند. آگاه بودن از اینکه چه عواملی منجر به افزایش علائم و نشانه های اختلالات مفصل فکی گیجگاهی می شوند می تواند کمک کننده باشد، بنابراین می توان کاری انجام داد تا از بروز مجدد آنها جلوگیری کرد.